Misschien ben je de term Acceptance and Commitment Therapie (ACT) al eens tegengekomen. Maar wat is het en wat heb je eraan? Wij spraken met psycholoog Gijs Jansen, die al ruim 20 jaar gespecialiseerd is in ACT, 12 boeken schreef over dit thema en docent is aan de Radboud Universiteit.
Acceptance and Commitment Therapie is een vorm van therapie waarbij het aanvaarden van jouw klachten centraal staat (acceptance). Je leert om het zinloze gevecht met emoties, gedachten en lichamelijke sensaties te stoppen. Waar mogelijk natuurlijk. Zo ontstaat er ruimte en aandacht voor dingen die écht belangrijk voor je zijn (commitment).
Het doel van ACT is om mentaal veerkrachtiger te worden. In de moderne maatschappij zijn veel mensen bezig met geluk. We geloven dat we stuk of niet goed zijn wanneer we niet altijd compleet gelukkig zijn. Mensen houden zodanig de schijn op dat ze op een gelukswolkje zweven, dat het ook écht afwijkend voelt als we een andere emotie voelen dan blijdschap. Maar emoties zoals angst, verdriet, woede en afgunst zijn net zo belangrijk, en ook even aanwezig, in je leven. Dus waarom zouden we zo hard ons best doen om deze gevoelens weg te duwen en te negeren?
Gijs: “We krijgen ontzettend veel informatie en prikkels binnen. De hoeveelheid filmpjes, foto´s en informatie die we verwerken is ongekend en een deel van het probleem. Al die informatie heeft namelijk invloed op onze kijk op ons leven en op hoe de wereld in elkaar zit.”
In ACT wordt gesproken over waarden. Een waarde is bijvoorbeeld eerlijkheid. Wanneer je denkt ‘ik moet eerlijk zijn’, dan wordt de waarde eerlijkheid een regel. Gijs: “Strenge gedachtes worden strenge regels, en strenge regels worden strengheid in je hoofd. Als mensen problemen hebben, dan hebben ze veel regels in hun hoofd. Die regels zijn vaak te herleiden naar de geluksmaatschappij.”
Vroeger was het normaal dat wanneer je aan jezelf ging werken, er werd gekeken waar je denkfouten zaten. “Maar voor iemand die veel in zijn hoofd zit, is het ontleden van je gedachten waarschijnlijk niet zo´n goed idee,” aldus Gijs. De spreuk ‘it’s okay if it’s not okay’ heeft hem geholpen om meer één te zijn met zijn ‘negatieve’ emoties en deze te leren accepteren. “Alles wat ik voel mag er zijn.”
“Leer angst te omarmen, want angst is je gids om jouw waarden te ontdekken. Als je dat beseft, dan besef je ook dat je niet meer dat gevecht hoeft te voeren.”
ACT betekent ook het leren accepteren dat je nooit van je angsten afkomt. Niet heel hoopgevend, maar als je een limiet stelt aan de dingen die je doet, simpelweg omdat je bang bent, dan zorgt dit er ook voor dat je nooit leert je eigen grenzen te verleggen. “Mensen kunnen zoveel meer dan ze zelf geloven, maar daarvoor moeten ze ook durven.”
Dit artikel is tot stand gekomen door een samenwerking met studenten van het Sociaal Innovatiecentrum Werkgeluk.