Een lijst met alle soorten arbeidsvoorwaarden, inclusief uitleg

Arbeidsvoorwaarden in de wet

In de wet zijn regels opgenomen op het gebied van arbeidsvoorwaarden. Je mag bijvoorbeeld niet minder verdienen dan het minimumloon of minder vakantiedagen krijgen dan het aantal dat in de wet staat. Geldt er een cao voor de organisatie of de branche waarin je werkt? Dan staan daarin ook afspraken over de arbeidsvoorwaarden. Je kunt met je werkgever aanvullende afspraken maken over de arbeidsvoorwaarden. Deze mogen niet ingaan tegen de wet of tegen de geldende cao.

De wet heeft het niet over primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden. Toch worden die twee termen vaak gebruikt, en soms wordt er zelfs gesproken over tertiaire en quartaire arbeidsvoorwaarden. Hieronder staan deze vier soorten arbeidsvoorwaarden uitgelegd én vind je een lijst met welke arbeidsvoorwaarden daaronder vallen.

Primaire arbeidsvoorwaarden

Met het begrip ‘primaire arbeidsvoorwaarden’ worden de belangrijkste arbeidsvoorwaarden bedoeld. Het gaat dan om de arbeidsvoorwaarden die de basis van je arbeidsovereenkomst zijn, hier worden altijd afspraken over gemaakt. De lijst met primaire arbeidsvoorwaarden is vrij kort. Denk aan:

• het salaris;
• de functie;
• het aantal uren dat gewerkt wordt.

Met loon wordt dan meestal niet alleen het basissalaris bedoeld, maar ook de wettelijk verschuldigde vakantietoeslag. Kort gezegd zijn het dus de antwoorden op de vragen: wat voor werk ga je doen? Waar ga je dat doen? Voor hoelang? En wat krijg je daarvoor terug in salaris?

Als er sprake is van een vaste dertiende maand, een ploegentoeslag of een variabele beloning, dan worden deze elementen soms ook gerekend tot de primaire arbeidsvoorwaarden maar in de meeste gevallen worden ze secundaire arbeidsvoorwaarden genoemd.

Secundaire arbeidsvoorwaarden

Secundaire arbeidsvoorwaarden zijn voorwaarden die de werknemer afspreekt met de werkgever bovenop de primaire arbeidsvoorwaarden. Het kunnen financiële regelingen én niet-financiële regelingen zijn, bijvoorbeeld:

• reiskostenvergoeding;
• telefoon en/of laptop van de zaak;
• onkostenvergoeding;
• overwerktoeslag;
• eindejaarsuitkering of dertiende maand;
• winstdeling;
• auto, fiets of scooter van de zaak;
• studiefaciliteiten;
• verlofregeling;
• deelname aan een pensioenregeling;
• thuiswerken;
• deelname aan een optie/aandelenplan;
• kinderopvang

(Wanneer een werkgever bijvoorbeeld werken op afstand/thuiswerken stimuleert of de mogelijkheid biedt om een sabbatical op te nemen kan dit ook als een secundaire arbeidsvoorwaarde worden gezien.)

De belangrijkste secundaire arbeidsvoorwaarden toegelicht

1. Vakantiedagen

Wettelijk gezien krijg je in Nederland minimaal vier keer jouw werkweek aan vrije dagen. Werk je vier dagen per week? Dan betekent dat dat je minimaal zestien vrije dagen krijgt. Bij vijf werkdagen per week zijn dat twintig vrije dagen. Dan hebben we het echt over het minimum aantal vrije dagen, het kan dus zeker zo zijn dat je meer vrije dagen hebt.

Hier lees je meer over vrije dagen, feestdagen en vakantiedagen.

2. Eindejaarsuitkering of een dertiende maand

Veel werkgevers hebben een regeling waarin ze een dertiende maand of een eindejaarsuitkering hebben opgenomen. Een dertiende maand is echt een extra maandsalaris, bruto gezien. Netto houd je minder over dan bij je normale maandloon omdat een dertiende maand bijzonder belast wordt. De hoogte van een eindejaarsuitkering is afhankelijk van de geldende cao of arbeidsvoorwaarden. Meestal gaat het om 4 tot 8 procent van je jaarloon.

3. Reiskosten

Als je veel reist voor het uitvoeren van je functie is het gebruikelijk dat je een reiskostenvergoeding dienstreizen krijgt of gebruik kunt maken van een auto, fiets of scooter. Ook is het mogelijk dat je een reiskostenvergoeding woon-werkverkeer krijgt. Vaak is een reiskostenvergoeding €0,19 per kilometer. 

4. Scholing & studie

Sinds 1 juli 2015 geldt de scholingsplicht voor werkgevers. De werkgever is dus op grond van de wet verplicht om je in staat te stellen scholing te volgen die noodzakelijk is voor de uitvoering van je functie en, voor zover dat redelijkerwijs van de werkgever kan worden verlangd, voor het voortzetten van de arbeidsovereenkomst indien jouw functie komt te vervallen of je niet langer in staat bent deze te vervullen.

Sommige organisaties besteden intern veel aandacht aan training, coaching en ontwikkeling, dan wordt scholing jou actief aangeboden. Bij andere werkgevers krijg je als werknemer zelf het beheer over jouw studiebudget. Opleiding of scholing is prijzig, dus je bespaart behoorlijk als je dit via jouw werkgever kunt regelen. Het is wel gebruikelijk om afspraken te maken over de terugbetaling van kosten bij een eventuele uitdiensttreding.

Secundaire arbeidsvoorwaarden zijn vaak niet verplicht (behalve vakantiedagen en scholing), maar wel heel gebruikelijk. Welke secundaire arbeidsvoorwaarden voor jou gelden, is een zaak tussen jou als werknemer en je werkgever. Je kunt hier dus over onderhandelen maar kunt niet terugvallen op een wettelijke regeling. Heb je geen afspraken gemaakt over deze onderwerpen? Dan heb je er in principe geen recht op.

Tertiaire arbeidsvoorwaarden

De tertiaire (en quartaire) arbeidsvoorwaarden vertellen vaak iets over goed werkgeverschap en het welzijn van de medewerkers. Vaak gaat het dan om voorzieningen of faciliteiten waarvan de geldswaarde lastig te berekenen is. Denk aan:

• gebruik van keuken of bedrijfskantine;
• bedrijfsuitjes;
• kerstpakketten;
• verjaardagscadeau;
• kwalitatief hoogwaardige werkomgeving.

Op welke tertiaire arbeidsvoorwaarden je altijd recht hebt? Geen. De tertiaire arbeidsvoorwaarden worden bepaald door bedrijven zelf en zijn daarom per persoon en organisatie verschillend.

Quartaire arbeidsvoorwaarden

Over de laatste vorm van arbeidsvoorwaarden, quartaire arbeidsvoorwaarden, kunnen we heel kort zijn; hier vallen zaken onder zoals goede carrièremogelijkheden en een prettige werksfeer.

Deze lijst met arbeidsvoorwaarden heeft vast al veel vragen beantwoord. Wil je meer weten over arbeidsvoorwaarden? Kijk dan eens hier.